HEVPEYVÎN BI BLOGGERÊ KURD ZINARÊ XAMO RE

Nivîskar û bikaranêrê çalak yê medya civakî Zinarê Xamo:
Nivîsandin şerê li hemberî bindestiyê ye

"Di dîrokê da ev cara pêşî ye teknîk fêydeyeke hewqas mezin digihîne kurdan. Bi saya medya sosyal em bûn yek milet, me bêtir hevûdu nas kir û ji hevûdu fêm kir. Em ziman û devokên hev fêr bûn û fêr dibin. Me dengê hev bihîst û sûretên hev dît."

Reşad Ozkan/BasNûçe

www.bas-haber.com

Nivîskar û bikaranêrê çalak yê medya civakî Zinarê Xamo wiha dibê, “Ji bo min nivîsandin şerê li hemberî bindestiyê ye, liberxwedan e, têkoşîna li hemberî dagirkeriya welatê min e. Xebat û têkoşîneke mitewazî ya ji bo azadî û serxwebûna welatê min e. Welatê min di bin dagirkeriyê de ye û kurd li her çar perçeyên Kurdistanê di şerekî man û nemanê de ne. Li seranserê Kurdistanê liberxwedaneke bêhempa heye. Di demeke wiha de wek kurdekî ez naxwazim bêdeng bimînim û li terora dijmin temaşe bikim.” Blognûs û çalakê medya civakî Xamo ku gelek şopînerê wî hene û li welatên biyanî di derheqê her cûre meseleyên kurdan de dinivîse, giringiya nivîs û blognûsiyê û bikaranîna pênûsê de pirsên me bersivand. Xamo ji roja 30 Îlona 2007’an virde ye bi navê zinarexamo.blogspot.de dinivîse û her dinivîse. Xamo û blog êdî nêynûg û goşt in.

Tu tenê bi kurdî dinivîsî û naxwazî tu kes nivîsên te bi tirkî şîrove
bikin, çima?

Bloga min bi kurdî ye, divê şirove jî bi kurdî be. Ez bi kurdî dinivîsim. Kesên nivîsên min şirove dikin tê wê maneyê ku bi kurdî dizanin, nivîs xwendine. Loma jî divê şirove jî bi kurdî be. Bi kurdî bixwîne û bi tirkî şirove bike ez qebûl nakim. Yê bi kurdî xwend divê bi kurdî jî şirove bike. Ne şert e bi kurmancî bike, bi kîjan
lehçeya kurdî dike bila bike. Lê kurdî be, tirkî, erebî û farisî qebûl nakim. Û ya din
jî heger ez destûrê bidim yekî, ew ê hefsar ji destê min derkeve, piraniya şopînerên min ew ê bi tirkî binivîsin. Ez naxwazim iştekî wiha biqewime. Wek kurd, wek nivîskar wezîfeya min xizmeta ji minê re ye. Jixwe armanceke min a din jî xizmeta ji kurdî re ye.

Mebesta te ya vekirina blogê çi ye?

Hin kes dikanin di bloga xwe de rê bidin tirkî-kurdî û hin zimanên din jî. Lê hedefa min ne ew e, bloga min ne platformeke wiha ye. Min xwe bi kurdî sînor kiriye. Ez naxwazim bi tirkî binivîsînim, loma jî şiroveyên tirkî jî qebûl nakim. Ez
dixwazim xizmetê ji kurdî re bikim, heger mimkûn be çend kurdên kurdînezan fêrî kurdî û nivîsîna kurdî bikim. Kurdî di nava kurdan da belav bikim…

Peyama te ji bo xwendevanan çi ye çima navê malpera bloga te “hindikrindik” e?

Hindik-Rindik him navê quncika min ê rojnameya Armancê bû û him jî navekî xweş e. Ev nav di Hawarê de hebû. Me di dema Armancê de ji wir îlham wergirt. Û dû re jî di malpera Netkurdê de min wek navê quncika xwe ya pêkenînan bikaranî. Yanî ez çûm ku navê “hindik-rindik” jî tim da dû min. Loma jî min navê bloga xwe jî kir “hindik-rindik”. Navekî balkêş e û tam li gorî nivîsên kin e, lê bi piranî ez li gorî navê blogê hereket nakim. Navê bloga min “hindik-rindik” e, lê nivîsên min gelek caran dirêj û nerindik in…

Tu kengî dinivîsî û çawa ji blogê re demê vediqetîni?

Li ciyê kar ligel ku qedexe ye û şef carê min hişyar jî kir lê dîsa jî ez di her fersendê de ez dinivîsim, facebooka xwe taqîp dikim. Jixwe heger li ciyê kar nenivîsim, li mal wextê min ê nivîsê bi şev herî zêde 2-3 saet in. Ew jî divê ez pir efektîv bim û bi program hereket bikim. Ew jî gelekî zor e.Piştî kar seet li dora 18.00 digihîjim malê. Ê xwarin e, carnan çêkirina şîvê ye, alîkariya xanimê ye, welhasil saet dibe 19.30. Di vê saetê da di telewîzyona Swêd de nîv saetê li xeberên swêdî guhdarî dikim. Virde wêde saet ji heştan derbas dibe. Êdî wextê xwendinê, nivîsînê û blogê tê. Bi lez bala xwe didim hin malperên kurdî û tirkî yên nûçeyan, carnan bala xwe didim hin telewîzyonann jî. Yanî bi şev du sê saetên min bi vî hawî, bi xwendin û nivîsînê derbas dibin.

Tu li ku û kengî dikarî baştir binivîsî?

Cî zêde ne muhîm e, lê dibê tenê bim, bêdengî hebe. Di demên din da jî kanibim
binivîsim û dinivîsim jî, lê ne wek wextên tenêtî yê.Wexta min ya herî berhemdar
û li gorî dilê min, saetên(22.00) piştî raketina xanimê ye. Piştî vê saetê li salonê
bêdengiyek total heye û ez û computer bi tenê ne. Bêyî dengê tikîna tûşan dengekî din tuneye. Di vê tenêtiyê û bêdengiyê da hestên min radibin pêdarê û di serê min da fikir li binguhên hev dikevin. Piştî nivîsîna hevoa pêşî êdî nivîs qediya ye. Ya herî zor hevoka pêşî ye, dibê ew li gorî dilê min be. Dema hevoka pêşî ne li gorî dilê min û seqet be, ya jî zeîf be, ez derdikevim derve û cixareyekê dikşînim û ban fikran dikim. Ya jî diçim qahweyekê didim ser. Fêdeya qahwa tahl çi çayê zêdetir e, qahwe baştir hiş li serê min top dike…

Tu ji bo çi dinivîsî?

Pirseke zor e û bersîva wê jî ne hêsan e. Bersîva, ”meriv çima û ji bo çi dinivîse?”, bi rastî jî pir zor e û li gorî her nivîskarî û her bloggerî bersîveke xwe heye û diguhere. Ji bo min nivîsandin şerê li hemberî bindestiyê ye, liberxwedan e, micadeleya li hemberî dagirkeriya welatê min e. Xebat û têkoşîneke mitewazî ya ji bo azadî û serxwebûna welatê min e. Welatê min di bin dagirkeriyê deye û kurd li herçar perçên Kurdistanê di şerekî man û nemanê da ne. Li sernaserê Kurdistanê liberxwedaneke bêhempa heye. Di demeke wiha da wek kurd ez naxwazim bêdeng bimînnim û li terora dijmin temaşe bikim. Yanî ez nivîsandinê wek liberxwedanê, wek şerekî li hemberî hêzên dagirker dibînim. Hinek ji bo welatê xwe canên xwe feda dikin, hinek jiyana xwe di zindanan da diborînin. Ji min jî ev tê. Ez dikanim binivîsim û loma jî wê dikim. Sedemeke din jî ez ji nivîsandinê hez dikim, kêfa min ji nivîsandinê re tê. Wek însan ez dixwînim, dibihîzim, dibînim. Û bi min ra hin his peyda dibin, di serê min da hin fikir çêdibin. Ez dixwazim van hestên xwe, van fikrên xwe bi riya nivîsê bidim der,
bi kesên din ra par ve bikim. Bi kurtî gava bawer dikim ku gotineke min ya
ez bibêjim heye, ez dinivîsim.

Wek blogvanêkî tu rewşa kurd û Kurdistanê îro û di pêşerojê de çava dibînî?

Bi dîtina min, rewşa kurdan li gorî deh sal, bîst sal berê gelkî baştir e û em îro ji her demê bêtir nêzî azadiya xwe bûne. Lê vê nêzikbûna azadiyê barê me girantir û dijminên me jî hovtir kiriye. Loma jî ji berê bêtir êrîşî ser me dikin. Lê ev êrîşên wan nîşana xurtiya me û qelsiya wan e. Ew çi bikin jî ew ê nikanibin kurdan wek berê bindest bihêlin. Pêşeroj ya miletê kurd e, ew çi bikin jî em ê zincîrên bindestiyê bişkînin û bigihîjin azadiya xwe.

Medyaya civakî (social media) Facebook, Twitter, Blog hwd.. li ser civak û siyaseta kurd guherînên çava çekirine?

Bi dîtina min tesîrên pir pozîtîf kirine. Sînorên dijminên me danîbûn êdî bêtesîr û bêmane bûne. Kurdek li Silêmaniyê, yek li Mahabadê, yek li Qamîşloyê û yek li Diyarbekrê li mala xwe rûdine û bi hev ra dipeyivin, nivîsên hev dixwînin, dîtinên hev fêr dibin û ji hev muteesîr dibin. Ji bo kurdan, ji bo miletekî bêdewlet ev îmkan şoreşeke mezin e. Vê teknîka nuh, medyaya sosyal di warê fikrî û siyasî de yekîtiya kurdan çêkir, hestên kurdayetiyê û girîngiya yekîtiyê bi kurdan re xurt kir. Di dîrokê da ev cara pêşî ye teknîk feydeyeke hewqas mezin digihîne kurdan. Bi saya medya sosyal em bûn yek milet, me bêtir hevûdu nas kir û ji hevûdu fêm kir. Em ziman û devokên hev fêr bûn û fêr dibin. Me dengê hev bihîst û sûretên
hev dît. Bi kurtî vê teknîka nuh hestên me yên perçebûyî ji nuh cebirand, bi hev ve keland, bendên di serên me da hilweşand, bi kêmanî derz lê xist…

Dema ku ti dinivîsî, ma gelo tu bi swedî an jî bi kurdî difikîrî?

Ez bi zanîn bi tu zimanekî din nafikirim, heta ji min tê bi kurdî difikrim û bi kurdî dinivîsim. Loma jî hemû xwendevan ji zimanê min, ji hevoksaziya nivîsên min razî ne. Ez ji cumleyên dirêj, tevlihev û gotinên naylon hez nakim û bi kar jî naynim. Zimanê min sade û basît e. Dixebitim ku wiha be, ji bo têgihîştina nivîseke min dibê xwendevan li ferhenga negerin. Dibê xwendevan ji kurdî veneciniqin, netirsin. Dema dinivîsim hizreke min ya wiha heye.

http://basnews.com/index.php/tr/interviews/156963
Reşad Ozkan/BasNûçe 13 - 19 Nîsan 2015, Hejmar 49
www.bas-haber.com
****
BLOG ÇI YE?
Blog cureyekî rojnivîs an malpera rojnamegeriyê li ser înternetê ye. Peyva blog ji înglîzî "web" û "log" pêk hatiye. Nivîskarekî ku bi giştî gotarên xwe li blogekê belav dike jê re blogger dibêjin.
http://de.wikipedia.org/wiki/Blog

Nivîskarê kurd Helîm Yûsiv:Ji siyasetmedarên kurd re hestên netewî lazim e

HEVPEYVIN

Ji siyasetmedarên kurd re hestên netewî lazim e

Reşad Ozkan/BasNûçe 26 Tîrmeh - 01 Tebax 2014

www.bas-haber.com

Nivîskar Helîm Yûsiv ku di warê wêje ya kurdî navê wî pir tê xwendin diyarkir ku heta dewl...eta kurdan çênebe, yan jî kurd negihên azadî û serbestiyê û zimanê wan nebe zimanê perwerdeya fermî û fêrbûna vî zimanî nebe cihê berjewendiyên xelkê, wê ne ziman û ne jî wêjeya kurdî nikaribe têkeve rewşeke normal.

Yûsîv ku li Helebê beşa hiquqê kuta kiriye û neçarî sirgunêyê bûye, di derbarê wêje, pirsgirêkên kurdan yên navxweyî, serxwebûn û di warê ziman de pirsên me bersivandin.

Ew 15 salin çapa yekemîn ya romana te ya bi navê ‘So­barto’ di destê xwîneran de ye. Tê gotin ku çapa duyemîn tê amadekirin. Ma sînorên ‘Sobarto’ di kuda destpêdikin û yên Amûda xweş û şîrin li kude dawî dibin?

Ne tenê Sobarto, belê çapa diduyan ji hemû berhemên min ji nav weşanên PEYWENDê der­dikevin. Demeke dirêje ku çapa yekê ji pirtûkên min qediyabû. Ji bilî "Mirî Ranazin" ku ew çapa sisiyane, wekî din min bi weşanxaneya Peywend re li hev kir, ku çapa diduyan ji hemû pirtûkên min derxîne. Heta niha çar pirtûk derketine û Sobarto jî ya pêncane di vê rêzê de ku wê van ro­jan derkeve. Sobarto ji bo min hemû cîhane û Amûdê jî di nav de, ji ber vê, cografiya Sobarto sînorên hemû bajaran derbas dike û xwe berdide nav cografiya rih û giyanê mirov. Ew hem cihekî dîrokî ye ku Kurd lê dijîn û hem jî cihekî sembolîke, ku dikare bibe her cih li her devera cîhanê. Silê­man , kesê sereke yê romanê, jî wisa dikare bibe her kes li her deverê.

Tu li derveyî welat dijî. Ji sala 2000’î ve weke penaberekî li Elmanya’yê dijî. Encamên bandora jiyana li derveyî welat li ser nivîskarên kurd çawa ye? Pêwendiyên te bi Rojava’yê Kurdistanê rê hene – Tu diçî welat û têyî?

Ji bo xwe dikarim vê bibêjim, ku bandora jiyana li derveyî welêt li ser min du alî ye. Aliyek heye ku mirov dikare wekî "dûrketina ji çavkaniyên sereke" bi nav bike. Dema mirov li welatê xwe bijî, di nav civak û malbat û heval û dostên xwe de be, ew dever, ew derûdor jêre dibin çavkaniya hemû çîrok, çîvanok û gelemşeyên jiyana rojane ku bi sedan meteryalên nivîsandinê di nav de têne dîtin. Bi gotineke din, nivîskarê ku di nav civaka xwe de li welêt dijî, ew ji çavkaniyên xwe yên nivîsandinê ve nêzîke. Wisa jî derketina ji welêt nivîskar ji wan çavkaniyan dûr dixîne û hêdî hêdî ew çavkanî ji bo wî zuha dibin û dimiçiqin û tenê bîranîn dimînin. Aliyê din jî ew e, ku welatê nû dikare bibe sedema berfirehkirina asoyên nivîskarekî û bibe çavkaniya mijarên nû û nivîsandina wî bike xwedî çêjeke cihê. Ez yek ji wan nivîskaran im, ku nikarim li ser mijarekê ku di rihê min de cih negirtibe binîvisînim, wisa jî ez nikarim li ser birînekê ku ez neêşandime binîvisînim. Xerîbî jî ew birîne, eger ku ez di hundirê vê birînê de nejiyama û vê birînê di hinavên min de cih negirtiba, min nikarîbû li ser binîvisînim. Weku mînak, pirtûka mina çîrokan "Ausländer beg" yek ji encamên vê derbideriyê ye. Eger li welêt bimama, minê nikarîba ev berhem binîvisanda.

Bi Rojava re peywendiyên min ên "rûhî" giyanî hene, wisa jî yên mal­batî. Roj bi roj rewşê dişopînim. Ev pazde sal in, ku min Amûdê nedîtiye, min bêriya toz û tirabêlka wê, kevir û kêstekên wê, kuçe û kolanên wê û berî her tiştî jî bêriya mezelê wê, kiri­ye. Berî pazde salan li Amûdê diyek min û bavekî min hebûn. Niha tenê du gorên sar di nav mezelê Amûdê de, li ber Girê Şermola yê herifî, li benda min in.

Nivîskar û rewşenbîrên kurd çima bi dil û can xwedî şoreşa Rojava’yê Kurdistanê û serx­webûna Başûrê Kurdistanê dernakevin û ew jî di nav xwe de weke partiyên me parçe parçe ne?

Mirov nikare hemû nivîskar û rewşenbîrên kurd têxîne yek selikê û wan wekî "kategoriyekê" binirxîne. çawa ku di nav berber û terzî yên kurd de, di nav ajovanên teksiyan û dikandarên kurd de, di nav karkerên avahiyan û beqal û bacanfiroşên kurd de, kesên cur be cur û ji kategoriyên cihê hene, wisa di nav rewşenbîr û nivîskarên kurd de jî kesên cur be cur û cihê hene. Wisa jî yên ku piştgiriyeke ji dil didin şoreşa Rojava'yê kurdistanê û heta dawî li serxwebûna Kurdistanê xwedî der­dikevin hene, lê yên ku dijminayiya şoreşa Rojava ji xwe re kirine kar jî hene. Yên ku ked û xwînê didin hene û yên ku wê kedê tarûmar dikin û wê xwînê ji xwe re di bazara firotina helwestên siyasî de bikar tînin hene. Ji ber vê, ez vê pirrengiya rewşenbîr û nivîskarên kurd heta radeyeke mezin xwezayî û normal dibînim, lê ez van rûdanên bê ast yên ku di qada ewşenbîriya kurdî de ne normal dibînim. Ji ber ku divê asta gotara rewşenbîrî hinekî din bilind be, wisa jî têgihiştineke neteweyî li cem wan, ji beşê din ên civakê bêhtir be. Lê, li cem nivîskarên kurd, wisa jî li cem siyasetmedarê kurd, hestên neteweyî lawaz in. Hestên wan yên malbatî û eşîrtî û yên partîtî di ser berjewendi­yên neteweyî yên giştî re têne girtin. Ji ber ku partî di ser netewê re ye, tu dibînî ku di qonaxên herî hestiyar, tirsnak û çarenûsî de, dîsa jî hevdu nagirin.

Îro rewşa “penûsa kurd” di kîjan qonaxê de ye? Gava ku meriv qala edebiyata kurdî dike, çi tên bîra te?

Heta dewleta kurdan çênebe, yan jî kurd negihên azadî û serbestiyê û zimanê wan nebe zimanê perwerdeya fermî û fêrbûna vî zimanî nebe cihê berjewendiyên xelkê, ewê ne ziman û ne jî wêjeya kurdî nikaribe têkeve rewşeke "normal". Ez vê qonaxê ji bo pênûsa kurd rewşeke awarte dibînim û li gor vê rewşê hedan nakeve van çend pênûsên kurdî ku hene û her ku diçe bêhtir berheman diafirînin, ev jî cihê kêfxweşiyê ye. Ez bûme şahidê du qonaxan, yek jê ew e, ku min di­karîbû hema hema hemû berhemên kurmanciyê bişopînim û ya din jî ew e, ku mirov niha nema di ber re digihê. Gava qala edebiyata kurdî dibe peyva "bêxwedî" tê bîra min. Wêjevanê kurd wêjevanekî sêwî ye, bê piştgirî, bê xelat û bê dê û bê bav e. Edebiyata kurdî çîroka folklorî ya metelokekê tîne bîra min. Lawazî ke­tibû rengê mêrekî û dabû pey nivîsk­arekî kurd, heta ew di quncikekê de zeft kir û ew da ber kulm û pêhnan. Derbên xedar li zikê wî dixistin, wî jî digot; ax pişta min. Jê re gotin; derb li zikê te dikevin, tu dibêjî; ax pişta min. Nivîskarê kurd gotina xwe ya dawî jê re got; eger pişta min heba, te nikarîbû wisa li zikê min xista.

Mirov dikare qala “romana modern” ya kurdî bike?

Belê, mirov dikare. baweriya min ew e, ku ev nifşên nû ji nivîskarên kurd dikarîbûn heta radeyekê bi pêlên nûjenî û modernîzmê re biguncin. Her çendî wan xwendina xwe û agahdarî û xwendina wêje û edebiyata dinyayê bi zimanê din tirkî, erebî û farisî, wergirtibin, lê dîsa jî hewildanên afirandina berhemên di asteke bilind de nehatine rawestan­din û her berdewamin. Dibe ji hêla hejmarê ve hindik bin, yan kêm bin, lê ev nayê wê wateyê ku ji hêla asta wêjeyî, edebî û hunerî ve jî kêmin.

Te li Helebê zanîngeha huquqê qedandiye û tu roman­nivîs î. Hiquqnas û hêdanvan (edebiyatvan): Herdu beş bi çi avayî bi hevra diherin?

Ji bilî ew çend salên xwendina fakulteya hiqûq li zanîngeha Helebê, ti têkiliya min bi hiqûqnasî û qada mafnasî û parêzeriyê re tune ye. Min dixwest li Elmanyayê xwendina xwe ya bilind dewam bikim, lê mercên pe­naberiyê destûr nedan min û ez bi temamî ji wê qadê bidûr­ketim. Karê ku niha dikim jî, di navendeke wergerê de li ba dezgeha karûbarê întegrasyonê ya girêdayî Diakoni-Wuppertal, ti têkiliya vî karî bi xwendina mina hiqûq re nîne. Min ji bo vî karî li Elmanyayê sal û nîvekê perwerde dîtibû, ji ber vê ji bilî vî karî piraniya dema min bi nivîskarî û mijûlbûna bi wêjeya kurdî re derbas dibe.

Rejîma Baas ya Esed wê kêngê bê hilweşandin? Kurd û ereb mumkun e ku di dahatûyê de ji­yanek bi hev re berdewambikin?

Ev rewşa ku Sûriyê tê de ye, derî li ber pêkanîna hemû senaryoyan vekirî dihêle. Wisa xuya ye ku temenê rêjî­ma Esed ji texmîna her kesî dirêjtir derket. Vaye di nav laşên dused hezar kuştî de û bêyî milyonên koçberên derveyî sînorên Sûriyê, ji nû ve hilbijartin pêk anîn û cirra xwe ji bo cara sisiyan li des­thilatdariyê xweş kir. ji roja roj ve, xuya bû ku wê rêjîm bê desttêwer­dana hêzên derve, neyê hilweşandin û wisa jî bû. Ji bo kurdên rojava, baweriya min ew e, ku gava dîrokî ya herî mezin û bi nirx avakirina hêzeke çekdar bû, avaki­rina hêzên parastina gel YPG bû. Ev cara yekeme di dîroka kurdên rojava de ku dibin xwedî hêz û dikarin bi destê xwe û bi hêza zarokên xwe xwe biparêzin û eger ji bo siberoja Sûriyê garantiyek ji misogerkirina bidestxistina hin mafan hebe, dîsa wê bi saya hebûna YPG be. Hêviya me ji wan heye ku karibin ji çarçoveya xwe ya teng derkevin û bibin hêzeke neteweyî ya hemû kurdên rojava. Wekî berê ereb serdest û kurd bind­est, kurd û ereb wê nikaribin bi hev re berdewam bikin. ew qonax êdî li paş ma. Di Sûriyeke demokrat de ku mafê kurdan tê de misogerkirî be û ew jî mîna ereban xwedî mafên xwe yên bingehîn bin, wê kurd karibin bi ereban re di hundir yek welatî de bijîn. Yan jî wê Sûriyê perçe bibe û bibe sê dewlet, yan jî wê alozî dewam bikin û her yek û hêza xwe. Tiştê ku rewşa dawî eşkere kiriye ev e; gotin gotina hêzê ye û yê ku hêza wî tune be, wê ne deng û ne jî rengê wî hebe.

Kurdistan weke behra avê ye. Qey dema tîbûna kurdan bo serxwebûnê hîn nehatiye? Kurd çima li Rojava bo serx­webûnê berxwenadin? Çima xwîna xwe bo ‘kantonan’ dirêjin?

Divê em du tişta ji nav hev derxin. Yek jê maf, weku têgeh, ya din jî maf, weku pêkanîn. Bi vî awayî, serxwe­bûn mafekî miletê kurd ê xwezayî û rewa ye. Lê heta çi radeyê şert û mer­cên navneteweyî û yên herêmî ji bo pêkanîna vî mafê alîkarin. Li Başûrê Kurdistanê, bi ketina DAIŞ ya Mûsilê re û piştî ku pêşmergeyan Kerkûk û herêmên Kurdistanê yên din bidestxwe ve anîn, zemîneke pir baş ji bo serxwebûna başûrê Kurdistanê hate holê. Ez ji dil hêvî dikim ku ev xewna me ya dîrokî, li ser perçeyekî jî be ji welatê me, pêk bê û serxwe­bûna Kurdistanê bê eşkerekirin. Ji bo Rojava rewşa niha hinekî nêzîkî rewşa Başûr ya destpêka salên notî ye. Hemû herêm neketiye bin destê YPG, Qamişlo weku mînak, û ne şert û mercên navneteweyî û ne jî yên herêmî ji bo serbixwebûna Rojava alîkarin. Rojava dorpêçkirî ye û ti pencereya ku bêhna xwe têre derxîne tuneye. Pencereya bi tenê ya bi ser Başûr ve ye, ew jî ji ber nakokiyên her du partiyên sereke PKK û PDK, her girtî yan jî nîvgirtî dimîne. Mese­la kantonan, yê ku dibêje kantonan herêmên Rojava perçe kirine, ne rast dibêje. Her sê herêmên kurdan yên sereke Cizîr, Efrîn û Kobanî ji berê de dûrî hev in. Ez sîstema kantonan xerab nabînim, gava ku birêveberi­yeke hevbeş ji her sê kantonan re bê çêkirin. Wisa jî eger hat û senaryoyê perçebûna Sûriyê ber bi pêkhatinê ve çû, wê ev sîstem karibe bibe bingeha dewleteke kurdî ya serbixwe, ku her sê herêm ji navendekê bêne birêve­birin.

Tiştên ku tu dixwazî bibêjî?

Destxweşiya te dikim, bi hêvî me ku berî ev sal bizîvire Başûrê Kurdistanê bibe dewleteke serbixwe, li Rojava jî berxwedana Kobanî biserkeve, kurd bibin serdestên xaka xwe û çavên xwe bi vê azadiya xweşik ya ku bi sedê salane li ber derî ye, kil bikin.
.....................................

Helîm Yûsiv kî ye
Di sala 1967ê de li li ba­jarê Amûdê yê Rojavayê Kurdistanê ji dayik bûye. Li zanîngeha Helebê beşa hiqûqê qedandiye û ji sala 2000ê û vir ve li Almanyayê weke pena­berekî dijî.
Di kovar û rojnameyên kurdî û erebî de bi dehan gotarên wêjeyî weşandine. Heta niha berhemên wî bi Kurdî, Erebî, Tirkî û Elmanî hatine weşandin.

Berhemên wî:

Romana Kurdî (Lêkolîn- 2011, bi kurdî), Ausländer Beg (Çîrok- 2011, bi kurdî), Tirsa Bê Diran ( roman, 2006 bi kurdî),Memê Bê Zîn (roman, 2003 bi kurdî), Sobarto, roman (1999 bi kurdî û erebî), Jinên Qatê Bilind (çîrok, 1995 bi erebî, 1998 bi kurdî), Mirî Ranazin ( çîrok, 1996 bi kurdî, 1998 bi tirkî) Mêrê Avis (çîrok, 1991 bi erebî, 1997 bi kurdî).

Ji Şanoyên ku ji nivîsên wî hatine girtin:
Wekî din çend çîrokên Helîm Yûsiv bûne şano: Komara Dînan, Bidarvekirina Pozekî, Sol û Serî

****

Reşad Ozkan
BasNûçe 26 Tîrmeh - 01 Tebax 2014

Das Kurdenbild in den deutschen Medien

 Von Thomas Morawski/Fernsehjournalist

Die meisten Deutschen dürften noch nie in Kurdistan gewesen sein. Ihr Bild ist vor allem durch die Medien bestimmt, aufbauend auf auch positiven Klischees, Erwartungen und auf Nichtwissen.

Die meisten Deutschen dürften noch nie in Kurdistan gewesen sein. Ihr Bild ist vor allem durch die Medien bestimmt, aufbauend auf auch positiven Klischees, Erwartungen und auf Nichtwissen.

 Die Kurden stehen in den Augen der meisten heute als eher positives Volk da. Dazu hat sicherlich die Stabilisierung im nord-irakischen Autonomiegebiet (KRG) beigetragen. So fand sich jetzt auch kaum eine kritische Stimme, als erstmals deutsche Waffen in ein veritables Kriegsgebiet geschickt wurden, nämlich Bundeswehr-Ausrüstung inklusive Ausbildungspersonal, das Peschmerga-Einheiten betreuen soll.

 Das Kurdenbild in deutschen Medien war schon einmal anders. Bis in die 1990er Jahre hinein hieß das Thema Kurden vor allem: Revolte, Gewalt und PKK. Dieses Bild prägt indirekt immer noch den Mainstream vieler Berichte. Mit den Golfkriegen wurde aber auch in deutschen Medien sichtbar, das Kurden vor allem Opfer waren. Opfer von Giftgasangriffen im Irak, von politischer und polizeilicher Verfolgung in der Türkei. Zudem tauchten immer mehr kurdische Flüchtlinge in Deutschland auf, was immerhin die Chance bot, Menschen selber kennen zulernen und damit ein realeres Bild entstehen zu lassen.

 Das Bild über die Kurden kann man aber nur verstehen, wenn man einen Blick auf die Arbeitsweise der Medien wirft. Denn dieses Bild ist ebenfalls geprägt von Lücken, von Mainstreamberichten („wir schreiben, was alle schreiben“) und von Konfliktberichterstattung oder beidem.

 Es gibt offenbar keine festen Korrespondenten deutscher Medien in Kurdistan. Wohl lokale Mitarbeiter, die über ihre Vermittlung der örtlichen Befindlichkeiten und Fakten durchaus die Medienprodukte prägen, wenn auch nur indirekt. Dabei können auch die Korrespondenten „vor Ort“ selber weit vom tatsächlichen Geschehen entfernt sein, haben sie doch meist mehrere Länder zu betreuen uns sitzen selber irgendwo in einer Hauptstadt, in Bezug auf die Kurden oft in Istanbul. Generell ist festzuhalten, dass diese Hauptstadt-Zentrierung zu einer gewissen Konzentration und Einengung der Macher auf das Regierungshandeln führt.

 So ist in Bezug auf die Kurden die Frage nicht nur, wie das Bild der Kurden aussieht, sondern ob es überhaupt ein Bild gibt, ob sie überhaupt in den Medien vorkommen. Voraussetzung dafür ist, ob die Medien überhaupt ein Interesse an Auslandsberichterstattung haben. Dies ist leider immer häufiger zu verneinen.

 Auslandsberichterstattung ist teuer. Medienpräsenz vor Ort lohnt sich nicht und verursacht nur Unkosten. Außer, es ist „etwas los“! Im Falle von Unruhen, Gewalt und Krieg wird sehr wohl Präsenz gezeigt, meist mit sogenannten „Fallschirm-Korrespondenten“, die extra einfliegen und – leider oft ahnungslos, aus der aktuellen Konfliktlage berichten. Erst recht mit entsprechenden Bildern wird sehr wohl Auflage und Einschaltquote gemacht.

 Damit haben es „Schönwetterberichte“ schwer, etwa aus den boomenden Regionen wie Erbil. Etwas anders sieht es aus, wenn es einen innenpolitischen, deutschen Bezug gibt, etwa deutsches Regierungshandeln oder deutsche Militär Präsenz. Für explizit kurdische Themen bleibt dabei aber die Rolle des Zaungastes übrig.

 In den Premium-Medien, die noch Geld für selbst-recherchierte Berichte ausgeben wollen, sieht es besser aus. Die Tendenz weg von schwierigen Auslandsthemen hin zu regionalen Wohlfühl-Berichten ist aber ähnlich. Natürlich gibt es ausgesprochene Kurden-Fans unter den deutschen Berichterstattern, natürlich schlägt auch hier so manches Herz für bedrohte Minderheiten und Völker, gerne auch mit einer gehörigen Portion Exotik und Romantik verbunden, was von turban-bewehrten Peschmergas wunderbar bedient wird.

 Flaut ein Konflikt aber ab oder wird er zäh, findet sich keine schnelle Lösung (natürlich nicht), oder wird anderswo die sprichwörtliche „neue Sau durchs Dorf getrieben“, dann ist ein Thema von einer auf die andere Minute wieder out. Mit anderen Worten, Kurden finden in den Medien statt, wenn sie entweder alte Vorurteile bedienen: „die werden sich nie einig“; wenn sie – vor allem gewaltsam – protestieren; wenn sie sich zunehmend den dramaturgischen Kriterien der Medien unterwerfen, wenn es Gut und Böse gibt.

 Daher haben die Kurden derzeit ein besonders positives Bild, sie sind gerade einmal die Guten, die den Rest der Welt gegen den „Islamischen Staat“ verteidigen. Aber es kommt sicher wieder der Tag danach, und deutsche Reporter werden frustriert auf ihre Heimatredaktionen einreden, dass man mal wieder was über die Kurden machen sollte…

Thomas Morawski
Thomas Morrawski ist seit seinem 16. Lebensjahr journalistisch tätig, vorwiegend als Reporter. Er studierte Geschichte, Politik, Kommunikationswissenschaft. Seit 1976 ist Thomas Morawski beim BR. Seit 1985 neben der Arbeit in der innenpolitischen Redaktion des Bayerischen Fernsehens immer auch als Reporter/Reisekorrespondent in den Berichtsgebieten des BR unterwegs: Südosteuropa und Nahost, Schwerpunkt Krisen- und Kriegsberichterstattung mit dem Thema Jugoslawien und seinen Krisen seit 1984 befasst.
2001 bis 2009 war er Korrespondent mit Sonderaufgaben für BR/ARD. Seit Februar 2009 ist Thomas Morawski Leiter des ARD-Studios Südosteuropa in Wien.
 Außerdem war Thomas Morawski seit seiner Studienzeit immer als Trainer und Dozent in der Aus- und Fortbildung für Fernsehjournalisten tätig. Er unterrichtete an den Universitäten München, Bamberg und Passau sowie anderen Institutionen, war als Journalisten-Trainer auch in Afrika engagiert (Zambia), ist heute noch Mitglied des Beirates der Politischen Akademie in Tutzing sowie im Bildungs- und Sozialwerk des Bayerischen Journalisten-Verbandes BJV. Nicht zuletzt war er einer der ersten Dozenten an der BAF für das Format Reportage im Fernsehen.

Udo Steinbach: Bölgede Kürd kartı güçleniyor

 Prof. Dr. Udo Steinbach

Ortadoğu ve Kürdistan konularında Almanya üniversitelerinde dersler veren Ortadoğu uzmanı Prof. Dr. Udo Steinbach BasHaber’e verdiği mülakatta ‘Bölgede IŞİDTerörüne karşı en etkili ve mücadeleci güç Kürdler olduğu için başta ABD, Almanya ve diğer Avrupa ülkelerinin askeri ve silah yardımlarının devam edeceğini, ancak Kürdlerin olası bir devlet ilanına komşu ülkelerin sert tepkisi göstermesi nedeni ile Batılılardan destek alamayacağını’ iddia etti. Berlin Üniversitesine “Governance Center Middle East/North Africa an der Humboldt-Viadrina School of Governance“ Direktörü ve Ortadoğu uzmanı Prof. Dr. Steinbach BasHaber’İn sorularını yanıtladı.

Alman ordusunun Kürd Peşmergeleri eğitmesi, askeri yardımda bulunması, Savunma Bakanı ve askeri yetkililerin Kürdistan’I sık sık ziyaret etmesi ne anlama geliyor?
Almanya “ekonomik ve ticari çıkarları” için zaten Kürd bölgesinin kurulmasından bu yana yeterli girişimlerde bulunmuştur. Örneğin birçok kurum ve yatırımların yanında siyasi, diplomatik ve diğer alanlarda ilişkilerin derinleşmesi için Erbil’de Almanya konsolosluğu da açılmıştır. Bu şu anlama geliyor: Tabi ki tüm bu girişimler ve politikalar sonucunda gösteriyor ki Kürdistan Federe Bölgesi’nin siyasi hareket alanını biraz genişletmiş ve serbest hareket etmesine yardımcı olmuştur. Ancak şu anda yapılan yardımların arkasında gerçekten, özelikle vurgulamak istiyorum ticari çıkar politikalarının olduğuna fazla inanmıyorum.

Almanya’nın Kürdistan’a askeri yardımı, Almanya’nın dış politikasını terk ettiği anlamına mı gelir?
Kürdlere ağır silahların verilmesi tabi ki işi biraz karmaşıklaştırıyor. Özelikle Irak bu yardımları şüpheli bir şekilde yakında takip ediyor. Görünüyor ki Bağdat üzerinden Kürdlere yardım ve silahların gitmesi de birçok zorluklarla karşılanıyor ve Bağdat ile yapılan anlaşma ve ayarlamaların iyi yürümediği sık sık görülüyor. Ben şunu düşünüyorum, ortada açık olan şey Almanya, IŞİD ile mücadelede Kürdleri açık bir şekilde destekliyor ve yardım ediyor. Ancak Almanya bunun daha ötesi başka çıkarları göz önünde bulundurarak, Kürdistan’ın siyasi kaderini belirleyecek - Türkiye, Suriye, İran veya Irak’ta olsun - veya bölgede dengeleri değiştirecek başka hususlarda bir siyaset değişikliği konusunda herhangi bir işaret göremiyorum.

Kürdistan bağımsızlık yoluna giderse Almanya’nın tavrı ne olur?
Hayır. Bağımsız bir Kürdistan Almanya tarafından destek görmeyecektir. Ancak Kürdler’in bölgede yükselişi gözlemleniyor, kartları güçleniyor.

Neden?
Çünkü uluslararası camia olsun veya İran, Suriye, Irak veya Türkiye olsun bunlar da bağımsız bir Kürd devletini desteklemeyeceklerdir. Bir Kürd devletinin kurulmasına veya ilan edilmesine destek veren bir Almanya bu devletler tarafından bölgeden dıştalanacağını biliyor.

Kürdistan Federe  Bölgesi Devlet Başkani Mesud Barzanî 6 Şubat 2015 tarihinde 

"Münih Güvenlik Konferansı organizatörü Wolfgang Ischinger tarafından karşılanıyor

Mesud Barzani’nın Münih’teki Güvenlik Konferansı‘na davet edilmesi ne anlama geliyor?
Biz Almanya olarak iki tarafla da siyasi ilişkiler içindeyiz. Ancak bu girişim Kürdlerin bağımsızlığına destek verdiği anlamına gelmiyor. Almanya şunu düşünüyor ve diyor ki: Kürdler IŞİD terörüne karşı en ön saflarda savaşıyor ve mücadele ediyor. Kürdlerin bu mücadelesi Almanya’nın güvenliğine de büyük katkı sağlıyor ve burada çıkarlarımız çakışıyor. Destek ve yardımlarımızı hak ediyorlar. Mesele bu.

51. Münih Güvenlik Konferansı`nın yapıldığı Bayerischer Hof Oteli`nın önü:
Barzanî Kürdler tarafından
sevgi gösterileriyle Münih`te karışlanıyor/6 Şubat 2015/

51. Münih Güvenlik Konferansı`nın yapıldığı Bayerischer Hof Oteli`nın
hemen yaninda bulunan Odeonsplatz meydani:
Barzanî Münih`te yaşayan Kürdler tarafından
sevgi gösterileriyle Münih`te karışlanıyor/7 Şubat 2015

51. Münih Güvenlik Konferansı`nın yapıldığı Bayerischer Hof Oteli`nın
hemen yaninda bulunan Odeonsplatz meydani:
Barzanî Münih`te yaşayan Kürdler tarafından
sevgi gösterileriyle Münih`te karışlanıyor/7 Şubat 2015

Uzun vadede Kürdlerin IŞİD’e karşı mücadele edebilecek güç veya potansiyeleri var mı?
IŞİD ile mücadelede Almanya ve diğer müttefik güçleri ilerde de direkt olmasa da Kürdlere gereken destek ve yardımları yapmaya devam edeceklerdir. Bilindiği gibi IŞİD ile mücadele İran tarafından da yürütülüyor. İran Pasdarları Irak topraklarında bulunuyorlar ve orada IŞİD ile savaşıyorlar. İran askerleri Irak’a danışmanlık da yapıyorlar. Dediğim gibi Kürdler yalnız değiller. Göründüğü gibi IŞİD ile oldukça etkili olmasa da Irak ordusu, değişik Şii milisler ve İran askerleri de mücadele ediyorlar. Buna baktığımızda burda da yavaş bir şekilde olsa da bir cephe oluşuyor.

Suriye’deki durum nereye gidiyor. Esad iktidarda kalacak mı?
En büyük çelişki zaten burada. Sadece askeri olarak IŞİD’in yenilgiye uğratılması mümkün değildir. Sorunun siyasi olarak da çözümüne ihtiyaç vardır. Esad’ın iktidardan düşürülmemesi halinde Suriye de siyasi bir istikrarın oluşması mümkün görünmüyor. Bir taraftan uluslararası koalisyon IŞİD ile savaş yürütüyor, diğer taraftan ise Esad ile ilgili tüm dosyalar rafa kaldırılmış bulunuyor. Şu anda ise Rusya’nın inisiyatifi ile Moskova’da müzakereler yürütülüyor, burdan da ne çıkacağı bilinmiyor.

IŞİD’i kim destekliyor ve hangi güçlerden oluşuyor?
IŞİD’in büyük bölümü eski Baasçı asker, subay ve Saddam’ın ulusal muhafızlarından oluşuyor. Buna Suriye’deki Sünileri de ekleyebiliriz. Daha bunların çok paraları vardır ve bu paralarla silah satın alabilirler. Türkiye artık bunlara yardımda bulunmuyor, o eskiden idi. Katar ve Sudi Arabistan da artık desteklemiyor onları. Bu iki ülke de IŞİD’ın kendilerine yöneleceğinden korkuyorlar artık. IŞİD’ın sistematik olarak yeni silahlarla donatıldığına az ihtimal veriyorum. Bence Irak ordusundan ve Suriye ordusundan ele geçirdikleri silahları daha kullanıyorlar.

Alman toplumunun Kürdistan’a yardım yapılması konusundaki isteğinin nedeni nedir?
Alman kamuoyunun Kürdlere yapılan askeri ve silah yardımlarının verilmesine çekinceli yaklaştığı gözlemleniyor. Yine de bu konuda kesin olarak bir şey söylemek biraz zor. Bunlar zaten kamuoyu için çok önemli bir noktayı da oluşturmuyor. Burada kamuoyu da gerçekten nelerin olduğunu fazla kestiremiyor, çünkü hükümet de biraz saklambaçlı oynuyor, ne yaptığı veya yapmak istediği fazla anlaşılamıyor. ‘Kürdistan Bölgesi’ne yapılan yardımlar için parlamentonun onayı gerekiyor veya gerekmiyor’ tartışmaları ise gerçek bir kamuoyu tartışmasını teskil etmiyor. Tartışmalar daha çok dar siyasi bir çevre içinde yürütülüyor.

Bölgede Türkiye ne yapmak istiyor? Veya İran’nın bölgedeki rolünü nasıl görmek gerekir?
Türkiye’nin Suriye politikasında herhangi bir değişiklik yok. Türkiye başta olduğu gibi şimdi de Suriye’ye bir askeri müdahale yapılmasından yana. Ve Suriye’ye bir askeri müdahalede bulunmadığı sürece Türkler hiç birşey yapmak istemiyorlar. Ve bu arada çeşitli kılıflara giriyorlar ve klaviyenin çeşitli tuşlarına parmak basarak zamanlarını geçiriyorlar: Biraz sekuler muhalefet veya biraz Nusra Cephesi veya IŞİD veya Müslüman Kardeşlere arka çıkıyorlar ve tüm bunlara birazcık göz kırpıyorlar. Esnek oynuyorlar ancak açık bir askeri müdahale, Erdoğan bunu sürekli tekrarlıyor onun için. Ağustos 2013’te de bunu umuyorlardı, yapılmadığı sürece uluslararası müttefik güçlere gereken desteği vermeyeceklerini belirtiyorlar ve bunu da yapıyorlar.

Iran`a gelince. Iran konsequent bir siyaset izliyor ve açık bir şekilde suni radikal örgütlere karşı koyuyor. Esad rejimini ve Bağdat`daki Şii rejimi de açık bir sekilde destekliyor.

Tüm bunlara baktığımızda hiçbir komşu ülke Kürdlerin bağımısızlığına razı görünmüyor. Türkiye ile Kürdistan Bölgesi arasındaki ticari-ekonomik ilişkilerde bir gerileme olduğu görülüyor. Türkiye, Irak’ta bağımsız bir Kürd devletinın ilanına razı olmaz ve karşıdır, çünkü en büyük korkusu kendi Kürdleri ve bağımsızlık fikrinin tüm Kürdleri harakete gecirebileceği korkusudur. Suriye’deki Kürdlerin Türkiye tarafından destek görmemesinin nedeni de budur. Türkiye her koşulda bunun önüne geçmeye çalışıyor. Barış sürecine de baktığımızda Türkiye’nin bununla gerçekten ne yapmak istediği kapalı bir kutu gibi tutuluyor.

Mülakat ve fotolar: Reşad Ozkan 
Kürdçe/Türkçe yayınlanan "BasHaber" gazetesinın
(http://basnews.com/tr/)
40. Sayısında yayınlanmıştır.
(9 Şubat 2015)
URL: http://basnews.com/tr/interviews/2015/02/16/prof-udo-steinbach-bolgede-kurd-karti-gucleniyor/